નારતીઆંગ દુર્ગા મંદિર

નારતીઆંગ દુર્ગા મંદિર

નાર્તીઆંગ દુર્ગા મંદિર એ 600 વર્ષ જૂનું દુર્ગા મંદિર છે જે પૂર્વ-પૂર્વ ભારતના રાજ્ય મેઘાલયના પશ્ચિમ જેન્ટિઆ હિલ્સ જિલ્લામાં સ્થિત છે.

 [1] આ મંદિર 51 શક્તિપીઠોમાંનું એક છે અને હિન્દુ ધર્મના શક્તિ ધર્મ સંપ્રદાયના ભક્તો માટે પવિત્ર સ્થળોમાંનું એક છે.

[२] મેઘાલયના જૈંટીયા હિલ્સના આદિવાસી હિન્દુઓ માને છે કે આ મંદિર દેવી દુર્ગાનો કાયમી વસવાટ છે. દુર્ગાપૂજા પ્રસંગે આ મંદિર દેશભરમાંથી મોટી સંખ્યામાં યાત્રાળુઓ આવે છે.

 [3] નરતીઆંગ દેવીના મંદિરની શક્તિ જયંતી તરીકે અને ભૈરવને કામદેશ્વર તરીકે પૂજવામાં આવે છે

 

મહત્વ

નારતીઆંગ દેવી મંદિર શક્તિપીઠ માનવામાં આવે છે, શક્તિ શક્તિના એક ખૂબ જ પૂજનીય મંદિરો છે કારણ કે શક્તિપીઠો પરષક્તિના પવિત્ર નિવાસસ્થાન છે. 

શક્તિપીઠો દક્ષ પુરાણકથાથી ઉત્પન્ન થયા છે અને સતીના આત્મ-દ્વેષ શિવ સતી દેવીના શબને લઈ ગયા હતા અને લાશના ભાગો તે ભટકતા માર્ગે પડ્યા હતા. દરેક મંદિરમાં શક્તિ અને અનુરૂપ પુરુષ સમકક્ષ કલાભૈરવ બંને માટે મંદિર છે. 

નરતીઆંગ દેવી મંદિરના "શક્તિ" ને 'જયંતિ' અને 'કાલભૈરવ' ને 'કામધીશ્વર' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. માનવામાં આવે છે કે સતી દેવીની ડાબી જાંઘ અહીં પડી હતી. 

ઇતિહાસ

માનવામાં આવે છે કે દેવીની ડાબી જાંઘ જૈંટીયા હિલ્સના નર્ટિયાંગ ખાતે પડી હતી. આથી અહીંની દેવીને જૈંતેશ્વરી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 

જૈંટીયાના રાજા જાસો માનિકે (1606–1641) હિન્દુ કોચ રાજા નર નારાયણની પુત્રી લક્ષ્મી નારાયણ સાથે લગ્ન કર્યા હતા. એવું માનવામાં આવે છે કે તે લક્ષ્મી નારાયણ જ હતી જેણે હિન્દુ ધર્મ સ્વીકારવા માટે જૈંટીયા રોયલ્ટીને પ્રભાવિત કરી હતી. 

રાજા ધન માનિકે લગભગ 600 વર્ષ પહેલાં જૈંટીયા કિંગડમની ઉનાળાની રાજધાની નરતીઆંગ બનાવી હતી. એક રાત્રે, દેવી તેને સ્વપ્નમાં દેખાયા, તેમને સ્થળની મહત્તા વિશે માહિતી આપી, અને તેમના સન્માનમાં એક મંદિર બનાવવાનું કહ્યું. 

જેને પગલે નરતીઆંગમાં જૈંતેશ્વરી મંદિરની સ્થાપના થઈ. મંદિરનું વ્યૂહાત્મક સ્થાન અને તોપો જેવા શસ્ત્રોની હાજરી સૂચવે છે કે મંદિર જૈંટીયા કિંગ્સના કિલ્લાનો ભાગ હોત.

પૂજા

મંદિરના સંસ્કારો મેદાનની જેમ પરંપરાગત રીતે કરવામાં આવતા નથી, પરંતુ વિશિષ્ટરૂપે, હિન્દુ અને પ્રાચીન ખાસી પરંપરાઓનું મિશ્રણ છે. 

સ્થાનિક સરદાર અથવા સિએમ મંદિરના મુખ્ય આશ્રયદાતા માનવામાં આવે છે. આજે પણ, દુર્ગાપૂજા દરમિયાન, સિએમ બકરાની બળી ચડાવે છે. દુર્ગાપૂજા એ આ મંદિરનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. દુર્ગાપૂજા દરમિયાન કેળાના છોડને સજ્જ કરી દેવી તરીકે પૂજવામાં આવે છે. ચાર દિવસીય ઉત્સવના અંતે, છોડને વિધિપૂર્વક મંટડુ નદીમાં નિમજ્જન કરવામાં આવે છે. પ્રસંગે દેવીને બંદૂકની સલામી પણ આપવામાં આવે છે.

 

અત્યારે

સેન્ટ્રલ પૂજા સમિતિ, મેઘાલયમાં હિન્દુ સમુદાયના સત્તાવાર પ્રતિનિધિ, મંદિરના રખેવાળ છે. તે મંદિર દ્વારા કરવામાં આવતા દૈનિક ખર્ચના મોટા ભાગને નાણા આપે છે અને મંદિર પરિસરમાં વિકાસ પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. 

આ પ્રાચીન મંદિરમાં યોજાયેલી દુર્ગાપૂજાના લોકપ્રિયતા માટે પણ તે જવાબદાર છે. 

અહીં દુર્ગાપૂજા બંગાળની સંસ્કૃતિ અને ખાસી-જૈંટિયા ડુંગરની સંમિશ્રણ સાથે દરેક પાનખરમાં અનોખી રીતે કરવામાં આવે છે. દેવી-દેવીઓની મૂર્તિમંત ચિત્રોનો ઉપયોગ ન કરવાના ખાસી રિવાજને અનુરૂપ, દુર્ગાની છબીને મેરીગોલ્ડ ફૂલોથી સજ્જ પ્લાન્ટાઇન ટ્રંક દ્વારા રજૂ કરવામાં આવી છે. 

નજીકથી, ચાલતા અંતરની અંદર, શિવ મંદિર છે જ્યાં કોઈ મંદિરની અંદરના ભૂતકાળના પ્રાચીન તોપોના અવશેષો જોઈ શકે છે. 

હાલમાં, આ નજીકમાં એક હિન્દુ મંદિર આવેલું છે, અને ત્યાં પૂજનારા પાદરીઓ જેન્તીપુરથી આવેલા મૂળ પાદરીઓના સીધા વંશજો છે.

 

2017 માં, કેન્દ્રીય પ્રધાન કિરેન રિજિજુએ કહ્યું હતું કે મંદિરને વારસો સ્થળ તરીકે જાહેર કરવામાં આવશે

 

ત્યાં કેવી રીતે પહોંચવું

જૈંટીઆ હિલ્સ જિલ્લાના નારતીઆંગ ગામનું મંદિર શિલોંગથી 50 કિમીના અંતરે છે. કાર દ્વારા જવું વધુ સારું છે. મંદિરની પાસે એક રેસ્ટ હાઉસ છે.

 

DESIGN BY : ANKIT